به گزارش میراث آریا به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ، احمد علی اسدی استادیار و عضو هیأت علمی گروه باستان شناسی دانشگاه هنر شیراز که در نشست علمی شانزدهمین گردهمایی باستان شناسی ایران سخن می گفت به  ارایه گزارشی از فصل دوم کاوش تنب پرگان جنح شهرستان بستک استان هرمزگان پرداخت.

او گفت: «هدف از کاوش ، شناسایی کاملتر شکل معماری و کارکرد ساختمان مدوری بود که بخش هایی از آن در فصل نخست کاوش انجام شده در سال 1390بر روی تپه شناسایی و با توجه به شواهد به دست آمده به دوره ساسانی گاهنگاری شده بود.»

این باستان شناس افزود: «ساختمان مدور تنب پرگان بنا بر شواهد موجود ، نمونه ای ویژه از ابتکارات معماری دوره ساسانی در پسکرانه های شمالی خلیج فارس است.»

او تصریح کرد: «مشخص نیست که معماران بنا طرح آن را با  الهام از چه سازه ای پیشینی ایجاد کرده اند ، چه اینکه تا کنون پلان مشابهی برای آن در معماری این دوره سراغ نداریم  و ممکن است طرح بنا ، ابتکاری نو و زاییده ذهن معماران محلی برای ساخت بنایی با کرکرد ویژه بوده است.»

اسدی گفت: «همین عامل و در واقع عدم وجود تجربه های پیشینی در ساخت پلانی همانند بنای مدور تنب پرگان ، تبدیل به نقطه ضعف آن شده و خطاهای  محاسباتی که احتمالا مهم ترین آن پوشش سقف سنگین بنا بوده که  موجب ویرانی احتمالا زود هنگام آن شده است.»

او با بیان اینکه کارکرد بنا اما همچنان به عنوان پرسش اصلی و ماهوی در ارتباط با آن باز می ماند تصریح کرد: «شواهد ما هنوز در این باره اندک و نیازمند تکمیل پژوهش های میدانی است.»

این باستان شناس تصریح کرد: «با این حال تناسب ، زیبایی و دیگر ارزش های بنای تنب پرگان با هر کارکردی نمایانگر برگی دیگر از خلاقیت و نوزایی هنر و معماری ایران در دوران درخشان تمدن ساسانی است.»

قرار دادن اجساد در مقابل لاشخورها

مهدی رهبر سرپرست هیئت کاوش در دخمه ترک آباد اردکان با هدف تکمیل اطلاعات مربوط به آیین خاکسپاری زردشتیان دیگر سخنران این نشست به بیان گوشه از این پروژه پرداخت و گفت: «اغلب باستان شناسان ایرانی و خارجی براین باورند که زردشتیان اجساد را در فضای دایره شکل محصوری دور از شهر قرار می دادند تا لاشخورها گوشت اجساد را بخورند سپس استخوان ها را جمع آوری و در محفظه ای به نام استودان قرار می دادند.»

او تصریح کرد: «جالب است که خود زردشتیان نه تنها به این مسئله اعتقاد داشتند بلکه 50-60سال پیش به آن عمل می کردند.»

او گفت: «این فصل کاوش های باستان شناسی باهدف بررسی اصالت قرار دادن اجساد در مقابل لاشخورها انجام شد.»

او با اشاره به یافته های کاوش با بیان اینکه ما نه ازدوره ساسانی و نه از دوره قدیمی تر هیچگونه نشانه ای از قرار دادن اجساد در فضای باز نداریم افزود: «برای اولین بار این شیوه خاکسپاری در ترک آباد اجرا شده است.»

او گفت: «ظاهرا بعد از دوره ایلخانی تا دوره قاجار این رسم متروک شده اما مجددا در زمان ناصرالدین شاه با آمدن رییس صندوق رفاه پارسیان هند به نام مانکجی به ایران و درخواست از شاه که حذف یا تعدیل جزیه زردشتیان و همچنین ساختن دخمه بود ، مجددا قرار دادن اجساد درمقابل لاشخورها رایج شد.»

رهبر افزود: «بنابراین تمام دخمه های یزد ، کرمان و ری یا به وسیله هوشنگ هاتریا مانکجی و یا به وسیله اشخاص خیر ساخته شده و برخلاف نظر برخی محققین سابقه قدیمی تر از قاجار ندارد.»

دستکند های زیر زمینی تپه قلعه رباط آغاج

در ادامه این نشست گزارش فصل اول کاوش باستان شناسی دستکند های زیر زمینی تپه قلعه رباط آغاج استان مرکزی توسط مجید منتظر ظهوری استادیار دانشگاه کاشان ارایه شد.

او گفت: «در مجموع بر اساس مطالعات تاریخی و جغرافیایی و همچنین یافته های سفالی و سایر اشیا و شواهد باستان شناختی می توان اذعان داشت که این مجموعه احتمالا با توجه به مناسبات اقلیمی و تحولات تاریخی و سیاسی منطقه در قرن 6و7هجری قمر ی ایجاد شده که دارای کاربردی پناهگاهی و مسکونی بوده است.»

او افزود: «حجم زیاد یافته های سفالی و تنوع گونه های مختلف آن و به ویژه ظروف مصرفی و آشپزخانه و همچنین سایر اشیای باستان شناختی همچون اشیا زینتی مربوط به زنان همانند مهره ها و آویزها و سرمه کشها نشان از زندگی مستمر در این مجموعه دستکند دارد.»

این باستان شناس گفت: «وجود دربها با کلون های چوبی و چفد و بست درب نشان از حس مالکیت فضاها و اتاق ها دارد که نشانی از استقرار خانواده های مختلف در این مجموعه زیستی است.»

او افزود: «بررسی ها نشان می دهد که به غیر از اتاق های چلیپایی شکل  که به احتمال ماهیت مذهبی یا عام المنفعه دارد ، مابقی اتاق ها دارای ماهیتی مسکونی بوده و اتاق های کوچک با سقف کوتاه به احتمال زیا دکاربرد انبارک داشته اند ، این مجموعه دستکند بعد از بازه زمانی ذکر شده به دلایلی نا معلوم متروک و بخشی از آن یعنی راهرو شرقی –غربی به محل نگهداری احشام تبدیل شده است.»

انتهای پیام/